ΜΙΚΡΕΣ, ΚΑΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Είναι όλοι όσοι ψήφισαν Φειδία Παναγιώτου στις ευρωεκλογές χαζοί ή παρορμητικοί;

Δημοσιευμένο στην Καθημερινή της Κυριακής, 23 Ιουνίου 2024

Πολλοί προσπάθησαν να εξηγήσουν το φαινόμενο της εκλογής Φειδία στο ευρωκοινοβούλιο και της ανάδειξής του σε τρίτη πολιτική δύναμη στην Κύπρο. Ορισμένοι επικαλέστηκαν την αυθεντικότητα της προσωπικότητάς του, ως το x-factorπου τον έκανε να λάμψει εκλογικά. 

Άλλοι απέδωσαν τη νίκη του στη δεινότητά του ως influencer στα Μέσα Κοινής Δικτύωσης και συγκεκριμένα στο Tik Tokκαι στην απήχηση που έχει το μέσο στο νεανικό κοινό. 

Κάποιοι άλλοι είδαν την εκλογή του ως τη μετουσιωμένη αντίδραση του κόσμου προς τα κόμματα που δε λένε να πάρουν το μήνυμα της κοινωνίας ότι είναι αναχρονιστικά. 

Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν είναι όλοι όσοι ψήφισαν τον Φειδία χαζοί ή παρορμητικοί. 

Η «αυθεντικότητα» ως απάντηση στην πολιτική ορθότητα

Ο Φειδίας Παναγιώτου κρίνεται ως «αυθεντικός», από την άποψη ότι δεν έχει υιοθετήσει το συστημικό προφίλ του πολιτικού, ενώ αρνείται να μπει στο καλούπι της σοβαρότητας και της πολιτικής ορθότητας που χαρακτηρίζει την εποχή μας. 

Το 2016 ο Τραμπ ήταν ο πρώτος πολιτικός που «έσπασε» το πρωτόκολλο της πολιτικής ορθότητας και απέδειξε ότι σπάζοντάς το, όχι μόνο δεν «ακυρώθηκε» αλλά αύξησε και τα ποσοστά απήχησής του στην κούρσα για την προεδρία των ΗΠΑ. Το γεγονός ότι είναι πολύ πιθανό να κερδίσει εκ νέου τις αμερικανικές εκλογές, παρά την κατακραυγή για την πολιτική του ακαταλληλότητα και τα πολλαπλά σκάνδαλα που τον βαραίνουν, αποτελεί απόδειξη για την συνεχιζόμενη απήχηση τέτοιων χαρακτηριστικών.

Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως όταν η Χρυσή Αυγή έκανε ντεμπούτο στην Ελλάδα, η «αυθεντικότητα» των υποψηφίων της, μαζί με τον «τσαμπουκά» ήταν ένα από τα δυνατά της χαρτιά. 

Στην Ιταλία, επίσης, κι ενώ το άγραφο πρωτόκολλο πολιτικής ορθότητας προνοεί ότι οι παραδοσιακοί προσδιορισμοί με βάση το βιολογικό φύλο, την εθνικότητα και τη θρησκεία δεν θα πρέπει να μονοπωλούν τη συζήτηση περί ταυτοτήτων κι επομένως ούτε τον πολιτικό στίβο, η Τζώρτζια Μελόνι διεξήγαγε την προεκλογική της εκστρατεία διαλαλώντας «είμαι γυναίκα, είμαι μητέρα, είμαι Ιταλίδα, είμαι Χριστιανή». 

Ο Φειδίας, ένας 24χρονος γιος παπά, χωρίς ουσιαστική επίσημη μόρφωση και χωρίς πολιτικές θέσεις, έκανε θρίαμβο όχι παρόλα τα χαρακτηριστικά του, αλλά ίσως κι εξαιτίας τους.

Ο παράγοντας ΜΚΔ και ο θάνατος της κομματικής αφοσίωσης

Το ενστικτώδες συμπέρασμα, ότι ο παράγοντας ΜΚΔ καθιστά ανεπαρκή και αναποτελεσματικά τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας που χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο οι πολιτικοί στη χώρα μας σήμερα, είναι απολύτως λογικό, αφού, σύμφωνα με έρευνες (ευρωβαρόμετρο, Eurostat), 83% του πληθυσμού στην Κύπρο χρησιμοποιεί τα μέσα αυτά, με τη συντριπτική πλειοψηφία (70%) να τα αξιοποιεί ως τη βασική πηγή ενημέρωσής του. Δεν αντανακλά, ωστόσο, την πλήρη πραγματικότητα. 

Πρόκειται, στην ουσία, για ένα μέσο στο οποίο κύριο εργαλείο πειθούς παύει να είναι ο λόγος (discourse) και τη θέση του παίρνει η εικόνα υπό τη μορφή φωτογραφίας ή βίντεο. Μια εικόνα με την οποία ο χρήστης δεν έχει παρά ελάχιστη επαφή, που όμως είναι αρκετή για να προκαλέσει ταύτιση. 

Υπόψη θα πρέπει να ληφθεί και η επίδραση των ΜΚΔ στα επίπεδα συγκέντρωσης και την πρόθεση των χρηστών τους να εντρυφήσουν σε αυτά στα οποία εκτίθενται, και στον τρόπο που αυτό αντανακλάται στη διαδικασία επιλογής των πολιτικών τους αντιπροσώπων. 

Από την άλλη, υπάρχει και ο αστάθμητος παράγοντας που ονομάζεται αλγόριθμος, και που, ενδέχεται να μεγεθύνει την απήχηση περιεχομένου που τυγχάνει να έχει τραβήξει την προσοχή ορισμένων χρηστών σε μια δεδομένη χρονική συγκυρία. 

Το απολιτίκ ως αντίδραση στην πόλωση

Η κοινωνία μας σήμερα χαρακτηρίζεται από έντονα στοιχεία πόλωσης. Από το ζήτημα των ταυτοτήτων μέχρι το μεταναστευτικό και τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη Γάζα, οι πολίτες καλούνται να επιλέξουν στρατόπεδο στη βάση απόλυτων αληθειών, που δεν αφήνουν περιθώριο για αμφισβήτηση ή ενσυναίσθηση ως προς την αλήθεια της «άλλης πλευράς». 

Η ψήφος στον Φειδία μπορεί να ιδωθεί και ως μια αντίδραση στις συνθήκες αυτές, από μια μερίδα του κόσμου που προτιμά να μην τοποθετηθεί, είτε επειδή νιώθει ότι δεν τον αφορούν οι εξελίξεις ή από φόβο μη γίνει “cancelled”.

Ανάμεσα στο δίλημμα επιλογής πολιτικών που, λαμβάνοντας θέση χαρακτηρίζονται, για παράδειγμα, ως αντισημίτες ή ισλαμόφοβοι, μία φαινομενικά απολιτίκ επιλογή όπως ο Φειδίας ίσως να λειτουργεί σαν διέξοδος για τους ψηφοφόρους που δεν επιθυμούν να εισέλθουν σε αυτό τον χορό. Τουλάχιστον όχι ακόμα. 

Δεν είναι επομένως όλοι όσοι ψήφισαν τον Φειδία χαζοί ή παρορμητικοί. Αποτελούν είδωλο του μέσου Κύπριου ψηφοφόρου, που, για τους ίδιους ακριβώς λόγους, στις επόμενες εκλογές, αν συνεχιστεί η πόλωση αυτή, και με δεδομένη πια την εύκολη εναλλαγή ψήφου, δεν αποκλείεται να επιλέξει να ψηφίσει ΕΛΑΜ ή οποιαδήποτε άλλη επιλογή κρίνει ως «αυθεντική», ως «αντισυστημική», ως «εναλλακτική» σε ένα πολιτικό σκηνικό που δεν επιτρέπει την παραμικρή παρεκτροπή από μία απόλυτη αλήθεια.

Αν τα αποτελέσματα της εκλογικής διαδικασίας της 9^ης Ιουνίου στέλνουν ένα μήνυμα, ίσως αυτό να μην έχει ως αποδέκτες μόνο τα κόμματα, αλλά την κοινωνία ευρύτερα. 

Ίσως το μήνυμα αυτό να είναι ότι στην πολιτική, όπως και στη ζωή, έννοιες, όπως η πολιτική ορθότητα, η αλήθεια και η Δημοκρατία, πρέπει να είναι δομημένες ακριβώς όπως ένα ψηλό κτήριο. Με ευκαμψία και ελαστικότητα που τους επιτρέπει να απορροφούν κραδασμούς και να κάμπτονται σε συνθήκες σεισμού για να μην καταρρεύσουν στην προσπάθειά τους να μείνουν ακίνητες. 

Μεσημεριανό στην παλιάν πόλην με τον μικρόν γιον ενός παιδιάτρου, που θυμάται την ζωήν του μέσα που ιστορικά γεγονότα, εν’ πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου τζ̆αι (ίσως γι’ αυτόν) αγαπά τους «κακούς ήρωες»

*Disclaimer*: Την συνέντευξην του Μιχάλη έπιασα την τον περασμένον Νιόβρην. Εν είχαν αρκέψει καν οι κρυάδες τζα οι γιορτές των Χριστουγέννων εφαντάζαν ακόμα μακρινόν σενάριον. Για δικούς μου λόγους άρκησα να την γράψω, τζαι οφείλω στον συνεντευξιαζόμενον μου μιαν απολογίαν για τούτον. Το αποτέλεσμαν, όμως, ελπίζω να τον δικαιώννει που μου την επαραχώρησεν. 

Εν’ Νιόβρης τζ̆αι ίσ̆ια που άρκεψεν να κρυαδίζει στην νήσον Κύπρον. Περπατώ τα στενά της παλιάς πόλης τζ̆αι φτάννω στο μαειρκόν του κύριου Ματθαίου, πίσω που το μικρόν τζ̆αμίν, δίπλα που το σχολείον της Φανερωμένης, όπου εδώσαμεν ραντεβού για μεσημεριανόν με τον Μιχάλην Περσιάνην. Πιάννω τραπεζούιν έξω – όσον έσ̆ει ήλιον εν’ καλά, σκέφτουμαι- τζ̆αι περιμένω τον να έρτει. 

Με το που φτάννει, γίνεται αντιληπτός. 

«Είσαι ο Μιχάλης;», ρωτά τον η Αθηνά, η κόρη του κ. Ματθαίου, σαν μας στρώννει το τραπέζιν. «Εν τζ̆αι ξέρω σε εσέναν», λαλεί του. «Αλλά περιττόν να σου πω ότι ο παπάς σου ήταν τζ̆αι ο δικός μου παιδίατρος τζ̆αι του αρφού μου» [γελά].

«Αν το έξερα ήταν να σου φέρω φρουτάκι», απαντά της γελώντας. 

Ρωτώ την πώς τον εκατάλαβεν. Αν μοιάζει με τον παπάν του. Ο Μιχάλης προλαβαίννει την. 

«Εκυκλοφορούσα μες το γιατρείον τζ̆ι έκαμνα πελλάρες», λαλεί.

Παραγγέλνουμεν που μιαν μερίδαν λουβί (πόρρω απέχει που το brandy sour, I know) τζ̆αι ξεκινούμεν. 

«Νιώθω λλίον άβολα», λαλεί μου στην αρκήν, «επειδή νομίζω ότι εν έχω κάτι να πω». Αν τζ̆αι εν είχα καμίαν αμφιβολίαν ότι έσ̆ει πολλά να μου πει, «το point των συνεντεύξεων», απαντώ του, «εν’ ότι ούλλοι έχουν κάτι να πουν». 

Παιδική Ηλικία Πάνω που το Ιατρείον του Παπά

Εξηγεί μου ότι στην οικογένειαν του εν’ τρία αδέρφια. Εν’ ο πιο μιτσής τζ̆αι έσ̆ει δύο αδερφές. Εμεγαλώσαν στο σπίτιν τους στη Λευκωσία, που ήταν χτισμένον πάνω που το γιατρείον του παπά του. 

«Εν είσ̆εν κάτι αξιόλογον, ήταν ήσυχη ηλικία, χωρίς major events. Πρωινόν εν ετρώαμεν ούλλοι μαζίν, ήταν το τυπικόν χάος μες τη βιασύνην. [Μετά] επήαιννα σχολείον περπατητός. 

Ο παπάς μου σε κάποιαν φάσην της παιδικής μου ηλικίας για να τζ̆οιμηθώ εθκιέβαζεν μου εγκυκλοπαίδειαν. Εγώ ήθελα ιστορίαν, αλλά όταν άρχιζεν να μου μιλά, εσυνέπαιρνεν με.» 

«Πώς εχειρίζετουν τες πελλάρες που έκαμνες στο γιατρείον του;», ρωτώ. 

«Καλά. Χαλαρά», απαντά μου. «Συνήθως εκατέληγεν σε funny story που ελαλούσαμεν τζ̆αι εγελούσαμεν.» 

«Η μάμμα σου τι φάση ήταν;»

«Η μάμμα μου όταν εγεννηθήκαμεν αποφάσισεν να γίνει stay–at–home mum, ενώ πριν εδούλευκεν σε τράπεζαν. Aπέκτησεν καριέραν σε μεγάλην ηλικία πλέον, βουρώντας τες δουλειές του παππού μου, που άφησεν πίσω. Ακίνητα στην Λάρνακαν», απαντά. 

Ρωτώ τον αννέν’ που την μάμμαν του που έπιασεν το επιχειρηματικόν/χρηματοοικονομικόν μικρόβιον.

«Εν το ήξερα ότι το είσ̆εν, τζ̆αι εν θεωρώ πως έχω επιχειρηματικόν attitude», λαλεί μου. «Είμαι το αντίθετον του τύπου που σκέφτεται λογιστικά. Θεωρώ πολλά σημαντικόν το quantification, να έσ̆εις τεκμήρια για τζ̆είνα που λαλείς, να έσ̆εις νούμερα μπροστά σου, αλλά υποβαθμίστηκεν η ποιοτική ανάλυση πάρα πολλά. Εν’ καλά τα νούμερα, αλλά θέλει πολλήν συζήτησην μέσα σου τζ̆αι με άλλους το τι σημαίνουν τζ̆είνα τα νούμερα που θωρείς.»

Ρωτώ τον τι ήθελεν να γίνει όταν μεγαλώσει.

«Α, εν ξέρω. Ακόμα εν ξέρω τι θέλω να γίνω που έννα μεγαλώσω.» [γέλια]

Παιδικά χρόνια με Τσ̆αουσ̆έσκου, Τσ̆έρνομπιλ, Challenger τζ̆αι Λέλλον

Ζητώ του να μου περιγράψει τις πιο έντονες εικόνες της παιδικής του ηλικίας.

«Έχω εικόνες πολλά συγκεκριμένες. Ας πούμεν, που την εκτέλεσην του Τσ̆αουσ̆έσκου, το ελικόπτερον πάνω που το Τσ̆έρνομπιλ, την έκρηξην του Challenger, την κηδεία του Χομεϊνί, τες διαδηλώσεις εναντίον του Λέλλου για την πεζοδρόμησην της Λήδρας. Είμαι γύρω στα οκτώ με δέκα χρονών, καθούμαστεν ούλλοι μαζίν στο καθιστικόν του σπιθκιού μας τζ̆αι παρακολουθούμεν ειδήσεις. Τούτον που έβλεπα ήξερα ότι εσήμαινεν κάτι σημαντικόν, που όμως εν εμπορούσα να καταλάβω.» 

Περιγράφει μου μιαν ανάμνησην που έσ̆ει που την επομένην που είδεν την έκρηξην του Challenger:

«Στο σχολείον ερώτησεν η δασκάλα τι είδαμεν, τι συμβαίννει γυρών μας τζ̆αι εσήκωσα το σ̆έριν μου τζ̆αι είπα της -έναν περίπου ότι- δύο κοσμοναύτες εκάμαν κάτι κάπου. Τζ̆αι λαλεί μου ‘οι, ήταν αστροναύτες’. Εγώ ήμουν σίουρος ότι ήταν κοσμοναύτες. Αφού είχα την ακούσει στες ειδήσεις [την λέξην] τζ̆αι έκαμεν μου εντύπωσην τζ̆αι γι’ αυτόν την είπα τζ̆ιόλας. Λαλεί μου ‘εν υπάρχει τούτη η λέξη’. 

Πού να ήξερα εγώ στα εφτά-οχτώ μου ότι οι κοσμοναύτες ήταν της Σοβιετικής Ένωσης τζ̆αι οι αστροναύτες ήταν οι αμερικάνοι; Προφανώς ήταν δεξιά η δασκάλα. 

Κάθε πρωίν, στον περίπατον μου για το σχολείον εσκέφτουμουν ότι εσυμβαίνναν τούτα ούλλα στον κόσμον τότε, τζ̆ι εγώ γύρω μου έβλεπα απλά δρόμους όφκιερους, σαν να μεν εσυνέβαιννεν τίποτε. Ήταν μια εποχή – ’86-’93 – που άλλασσεν ο κόσμος ολόκληρος. Τζ̆αι εν το επήραμεν χαπάριν.» 

Σχολική Ζωή στο English School

«Τι μαθητής ήσουν;», ρωτώ τον. «Αμφισβητούσες το authority των δασκάλων συχνά;»

«Ναι. Ιδίως εις στο English School, επειδή ήμουν πιο μεγάλος τζ̆αι είχα παραπάνω όρεξην να το κάμω. Εκοντραρίσκουμουν με καθηγητές που μου αρέσκαν. Έβρισκα το ωραίαν άσκησην. Άρεσκεν μου να εισπράττω την απάντησην τους. Ικανοποιούσεν με [η απάντηση τους] άμαν ήταν witty. Απολάμβαννα τη διαδικασίαν τούτην.» 

Τζ̆αι συνεχίζει: 

«Μιαν χρονιάν, πρέπει να ήμουν πρώτην ή δευτέραν, εστείλαν μας επιστολήν ότι έννα αυξηθούν τα δίδακτρα διότι ήταν να σάσουν το πάρκινγκ. Αρχικά εν τζ̆αι έκοψεν μας τούτον το πράμαν. Μιαν μέραν, όμως, είσ̆εν πολλά πιλά μες το πάρκινγκ τζ̆αι ενευρίασα, διότι εθθυμήθηκα ότι επληρώσαμεν για να σαστεί τούτος ο χώρος. Επήα σπίτιν τζ̆ι έκαμα ταπέλλες ‘Mind the Grass’ τζ̆αι επήα τζ̆αι έβαλα τες μες τα πιλά. Έβαλα τον παπάν μου να με πάρει σχολείον πιο νωρίς τζ̆αι επήα τζ̆αι έβαλα τες. Έβαλλα στοισ̆ήματα ποιος που τους καθηγητές έννα μου θυμώσει. Εν το έκρυψα ότι εν’ εγώ που το έκαμα. Ήταν έναν αστείον που επήεν τρεις μέρες τζ̆αι τζ̆είνον ήταν. Εν τζ̆αι ετιμωρήθηκα. Τι ήταν να μου πουν; Που τα καλά του σχολείου, τότε, ήταν ότι είσ̆εν καθηγητές που ελαλούσαν ‘έσ̆ει δίκαιον ο μιτσής’.» 

Αναρωθκιούμαι τι του ελαλούσαν οι γονείς του για τούτα ούλλα. 

«Οι γονείς μου επαίζαν πελλόν τζ̆αι αφήνναν με να τα κάμω. Ελαλούσαν μου τζ̆αι κανέναν ‘πρόσεξε’, αλλά ήταν καθηκόντι που το εκάμναν. Νομίζω αντιλαμβάννουνταν ότι έννεν απλώς που πελλάραν που τα έκαμνα.» 

Πολιτικές τζ̆αι Οικονομικές Επιστήμες

«Τι σε ώθησεν να θέλεις να ασχοληθείς με τες Πολιτικές Επιστήμες τζ̆αι μετά με τα Οικονομικά;» ρωτώ τον.

«Στο σχολείον άρεσκεν μου η λογοτεχνία, η φυσική, η ιστορία. [Στο πανεπιστήμιον] έκαμνα Political Science τζ̆αι minor στα Γαλλικά. Το αμερικάνικον σύστημαν διά σου ευτυχώς την ευκαιρίαν να κάμεις τζ̆ι άλλα πράματα. Εν’ πραγματικά το καλλύττερον. Εμέναν επέτρεψεν μου to explore other areas. Άφηκεν με να κάμω religion in politics, culture in politics, για τον ρόλον της θρησκείας, της κουλτούρας. Αλλά ακόμα τζ̆αι έτσι ένιωθα ότι μου έλειπεν κάτι.

Εν μου αρέσκαν τα Εconomics. Σε κάποιαν φάσην όμως αντιλαμβάννεσαι ότι για να καταλάβεις τι συμβαίννει, πρέπει να κάμεις οικονομικά. Εθωρούσα ότι έλειπεν κάτι που την ανάλυσην. Είτε ασχολείσαι με τα συντάγματα, με τες δομές, με voter behaviour, κάτι λείπει χωρίς τα οικονομικά.

Γιατί τα economics σε τζ̆είν’ το επίπεδον βασικά εν΄ η ανάλυση του πώς διαχειρίζεται μια κοινωνία τους πόρους της σε συνθήκες σπανιότητας. Τα economics κατευθύνουν την δομήν των θεσμών, τον τρόπον που οργανώννουμεν την κοινωνία μας. Μετά έκαμα μάστερ International Relations and Economics τζ̆αι κάπως έτσιέγινα gravitated που ποδά.» 

Ρωτώ τον πώς έβλεπεν το νησίν που την Αμερική. Θέλω να δω αν την είσ̆εν δει σωτήρας, όπως παθθαίννουμεν ούλλοι μας έναν περίπου όταν σπουδάζουμεν στο εξωτερικόν τζ̆αι θέλουμεν να επιστρέψουμεν ως άλλοι πεφωτισμένοι, έτοιμοι να «εξυγιάνουμεν» τες παθογένειες που ταλανίζουν την χώραν μας. 

«Εν είχα ποττέ το attitude ότι είμαστεν τριτοκοσμική χώρα, διεφθαρμένη. Εθωρούσα ότι η Αμερική είσ̆εν πάρα πολλές που τούτες τες παθογένειες για τες οποίες παραπονιούμαστεν εμείς. Δηλαδή τα πιο πολλά πράματα που λαλείς ‘this is Cyprus’ είσ̆ες τα τζ̆αι τζ̆ειαμαί. Διαφθορά μπόλικη, σε κάποια μέρη να παίζουνται μες τους δρόμους, γκέτο, ξιμαρισ̆ιά, σε κάποιες γειτονιές εν είσ̆εν ίντερνετ, εν είσ̆εν τηλέφωνα. Ήταν το αντίθετον της εικόνας που είχαμεν εμείς δαμαί για την Αμερικήν.» 

Δημοσιογραφία τζ̆αι «Καθημερινή»

«Η δημοσιογραφία πώς επροέκυψεν;», τον ρωτώ.

«Ήταν μεταξύ σοβαρού και αστείου. Εγνώρισα τον Δημήτρη [σ.σ. εννοεί τον Δημήτρη Λοττίδη, εκ των εκδοτών της Καθημερινής) στην προεκλογικήν εκστρατείαν του Κασουλίδη. Ήθελα να έρτω Κύπρον για λλίον τζ̆αιρόν, τζ̆αι κουβένταν στην κουβένταν είπεν μου ‘έλα να στήσουμεν την Καθημερινήν στην Κύπρον’. Είχα θέση στην Κομισιόν, αλλά είχα μπροστά μου 18 μήνες για τον διορισμόν, άρα είπα ‘ας πάω για λλίον τζ̆αιρόν’. E, before you know it, επεράσαν έξι χρόνια. Αλλά όι, την δημοσιογραφίαν εν την εκυνήγησα. Ήταν κάτι που έτυχεν.

Φαντάζουμαι τον εαυτόν μου ως policy analyst. Να δουλεύκω για έναν πολιτικόν ή με έναν πολιτικόν, να γυρέφκουμε λύσεις, να αναπτύσσουμεν πολιτικές. Τζ̆είνον που εν μου άρεσκεν ποττέ εν’ οι κομματικές δομές. Τζ̆αι εν’ στην Αμερικήν που αποφάσισα πως εν’ κάτι που εν θέλω.» 

Policy Making τζ̆αι … Τέχνη

Ρωτώ τον αν γράφει τζ̆αι σήμερα, πέραν που τες οικονομικές του αναλύσεις που δημοσιεύκει κατά καιρούς. Οι τόσον που δημοσιογραφικήν περιέργειαν, αλλά που μιαν ανάγκην έκφρασης της δημιουργικότητας του. Λαλεί μου πως όι. Πως η δημιουργικότητα για τζ̆είνον πλέον εν’ κάτι πολλά διαφορετικόν. 

«[In order] to devise proper policy για έναν πρόβλημαν στην κοινωνίαν θέλει επίσης πολλύ creativity τζ̆αι κάποτε πρέπει να το παίξεις Dali για να φκεις που μέσα που μιαν κατάστασην που λύεις το άλφα πρόβλημαν τζ̆αι δημιουργείται έναν βήτα πρόβλημαν. 

Το creativity του policy τζ̆αι του problem solving στα πιο πεζά πράματα εν’ πολλά υποβαθμισμένον. Τζ̆αι είμαι πολλά θυμωμένος απέναντι στην τέχνην γιατί εν θα δεις ούτε εικαστικήν τέχνην, ούτε μουσικήν ούτε λογοτεχνίαν να συζητά το ανθρώπινον δράμαν τζ̆είνου που συνήθως εν’ ο κακός σε έτσι περιπτώσεις. Όι του αντιήρωα, αλλά τζ̆είνου που λαμβάννει τες δύσκολες αποφάσεις. 

Για παράδειγμαν του Άιζενχαουερ, που ανέλαβεν την ευθύνην για την αποτυχημένην απόβασην στην Νορμανδίαν (τες πρώτες ώρες, που η απόβαση εν τα επήαιννεν καλά). Ή του τύπου -πάντα ήθελα να ήξερα ποιος ήταν – που έβαλεν υπογραφήν τζ̆αι έδωσεν την διαταγήν να σηκωθεί το αεροπλάνον, να πάει πάνω που την Χιροσ̆ίμα τζ̆αι να σύρει την πόμπαν. Υποθέτουμεν ότι έγινεν αβασάνιστα. Υποθέτουμεν ότι ετζ̆οιμάτουν ήσυχα την νύχταν. Υποθέτουμεν ότι εν’ κακός. 

Εν υποβαθμίζω το ανθρώπινον δράμαν των θυμάτων της Χιροσ̆ίμας. Αλλά έσ̆ει έναν αθρώπινον δράμαν τζ̆είνου που έσ̆ει να θκιαλέξει μεταξύ κακού τζ̆αι κακού – το μη χείρον βέλτιστον εν’ συνταγή για τα εύκολα μόνον – που μου λείπει που την τέχνην.»

Συνεχίζει να μου λαλεί μου ότι θέλει να θκιεβάσει για το δράμαν τζ̆είνου του τύπου που εν’, ας πούμε, «στο Eurogroup τζ̆αι προσπαθεί να έβρει μιαν λύσην τζ̆αι έσ̆ει τρεις μέρες να τζ̆οιμηθεί τζ̆αι ξέρει ότι για να λύσει το πρόβλημαν που έσ̆ει μπροστά του πρέπει να χάσει κόσμος την δουλειάν του ή να μείνει στον δρόμον. Τζ̆είνος ο τύπος που παίρνει την απόφαση που πληρώνουν οι άλλοι, γιατί υποθέτουμε πως εν τον κόφτει, πως εν’ γαούρι; Εν’ αθρώπινο δράμα τζ̆αι καλά κάμνει η τέχνη να το αναλύει.

Κοίτα τωρά με τες κεντρικές τράπεζες τζ̆αι τα επιτόκια. Επήραν την σωστήν απόφαση αλλά κάποιοι εν’ φορτωμένοι ενοχές που εκάμαν το σωστό. Τούτον το κομμάτιν εν το δείχνει η τέχνη, παρόλο που υπάρχουν εξαιρέσεις, ιδίως στην αφρικανικήν λογοτεχνίαν, που ασχολείται με το τέλος της αποικιοκρατίας.» 

Εν αναφερούμαστεν πολλά στην υφιστάμενην του θέσην, ως Προέδρου του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, αλλά νιώθω, που τούτην την κουβένταν μας, ότι στην ουσίαν προσπαθεί να μου πει ότι τζαι πίσω που κάθε δικήν του απόφασην κρύφκεται έναν ανθρώπινον δράμαν. Ότι το prestige μιας τέθκοιας θέσης, έρκεται με έναν βαρύν αίσθημαν ευθύνης που εν παίρνει καθόλου ελαφρώς.

Κεφάλαιον Λευκωσία

«Ωραίον τοπούιν», λαλεί μου σε κάποιαν φάσην για το μαειρκόν. 

Εξηγώ του ότι εν’ σταθερή αξία της παλιάς πόλης. Ότι σίουρα εν’ πιο παλιόν τζ̆αι που τα Καλά Καθούμενα, τζ̆αι που το Οκτάνα, μπορεί τζ̆αι που τα Τρία Φανάρια. Ωστόσον εν εξαναήρτεν, λαλεί. 

«Ποια εν’ η σχέση σου με την παλιάν πόλην;» ρωτώ τον. 

«Περίεργη», απαντά. 

Τι την κάμνει περίεργην τούτην την σχέσην;, διερωτούμαι.

«Εν’ είμαι της παλιάς πόλης, εν την ξέρω καλά ακόμα, κάθε φοράν που έρκουμαι ανακαλύφκω κάτι, έναν σημάδιν πάνω στον τοίχον, έναν κτήριον που εν εξαναπρόσεξα. Έσ̆ει πάρα πολλήν ιστορίαν, την οποίαν εν τζ̆αι μαθθαίννουμεν την». 

Ξαφνικά αλλάσσει θέμαν.

«Πε μου, ξέρεις πόσα πάει το Hurricane;», ρωτά με. 

Σε μιαν πρόσφατην συνέντευξη, οι ιδιοκτήτες ενός που τα πιο ιστορικά ζαχαροπλαστεία της παλιάς πόλης της Λευκωσίας, διάσημον για τες τυρόπιττες του τζ̆αι όι μόνον- αναφέραν ότι θέλουν να το πουλήσουν. 

«Θα με ενδιέφερεν να δω το rescue mission του πώς μοιάζει.»

Αρκέφκει να μου αναλύει σενάρια οικονομικής διάσωσης του, με βάσην τα δεδομένα που έσ̆ει μπροστά του. «Πρέπει να σωθεί το Hurricane», μονολογεί τζ̆αι κάμνει με να σκέφτουμαι πόσον εργαλειακήν σκέψην έσ̆ει. Αντιλαμβάννουμαι ότι έννεν επιχειρηματική ή χρηματοοικονομική. 

Ο Μιχάλης Περσιάνης εν’ ένας Πολιτικός Επιστήμονας by nature, τζ̆αι έτσι αντιλαμβάννεται τζ̆αι ερμηνεύκει την ζωήν γύρω του. 

****

Επιτρέψετε μου να σας απευθυνθώ μέσα που μιαν ιστορίαν – μιαν μικρήν, κακήν αν θέλετε, ιστορίαν. Τούτον που ξέρω να κάμνω καλύτερα.

Το 2012, εργάζουμουν στην Καθημερινή σαν δημοσιογράφος τζ̆αι παράλληλα έκαμνα διδακτορικό στες Πολιτικές Επιστήμες. Αν τυχόν διερωτάστε πώς τα κατάφερνα, εν τα εκατάφερνα. Στην ουσία ο πρώτος χρόνος του διδακτορικού μου επέρασεν χωρίς καμιάν ουσιαστικήν δουλειάν που πλευράς μου. Επομένως έπρεπεν αν πάρω μιαν απόφασην, αν άξιζεν να το συνεχίσω. 

Προς αποζήτησην απαντήσεων τζ̆αι συμβουλών, εζήτησα να συναντήσω τον Γιάννη Παπαδάκη, Καθηγητήν της Σχολής ΚΠΕ του Πανεπιστημίου Κύπρου. Είχα μόλις θκιεβάσει το βιβλίο του “Echoes from the Dead Zone”, που ήταν βασισμένο στη δικήν του διατριβή. Ένιωθα ότι τζ̆είνος ίσως να μπορούσεν να με διαφωτίσει. 

Όταν τον ερώτησα πώς ένιωθεν όταν έκαμνεν το διδακτορικόν του, η απάντηση του ήταν αποκαρδιωτική: «Ένιωθα ότι εν εμπορούσα να μεν το κάμω», είπεν μου. «Ότι εν είχα επιλογή». Τούτη ήταν η απάντηση που εχρειάζουμουν. Ήταν ξεκάθαρον τι έπρεπεν να κάμω. Το διδακτορικόν έννεν’ αυτοσκοπός, εσκέφτηκα. Τζ̆αι έτσι εσταμάτησα το. 

Μιαν δεκαετία αργότερα τζ̆αι κάποιους μήνες μετά που εγέννησα την κόρη μου (έννεν’ δαμαί πόψε γιατί όποτε της πω ότι έγραψα βιβλίον αποκαλεί με «ατακτούλα» τζαι απειλεί να με συλλάβει – φαντάζεστε τι θα έκαμνεν αν ήταν μαζί μας), έγινεν η σύλληψη της πλοκής του βιβλίου που παρουσιάζουμεν πόψε. Τζ̆αι που τότε, εν ησύχασα ώσπου να το γράψω. 

Εμπήκα στη θέσην του Παπαδάκη τζ̆αι ένιωσα στο πετσίν μου ακριβώς τζ̆είνον που εννοούσεν. 

Οι συνθήκες ήταν αντίξοες – ήμουν νέα μητέρα τζ̆αι έβλεπα τα ούλλα να αλλάσσουν γύρω μου, μέσα μου, πάνω μου. Επιπλέον, ήμουν νέα – δυνάμει – συγγραφέας. Η σύγκριση τζ̆αι μόνον με ούλλους τζ̆αι ούλλες τες συγγραφείς που ξέρω τζ̆αι αγαπώ επαρέλυεν με τζ̆αι σε κάποιον βαθμόν εξακολουθεί να με παραλύει, να με γεμίζει με αμφιβολίες τζ̆αι εν τέλει να μου διαστρέφει τη λογοτεχνική «φωνή» μου. Παρ’ όλαυτά εν επτοήθηκα. Τούτην την ιστορίαν έπρεπεν να την πω, αλλιώς κάτι ήταν να σπάσει μέσα μου.

Η συγγραφέας Αν Πάτσετ, είπεν σε μιαν συνέντευξην της: «Κανείς δεν γράφει ένα μυθιστόρημα που κάνει για όλους. Γράφεις το καλύτερο μυθιστόρημα που μπορείς να γράψεις για τα πράγματα που έχουν σημασία για σένα». Τούτον έκαμα.

Είμαι σίουρη ότι εν θα αρέσει σε ούλλους που έννα το θκιεβάσουν, αλλά είμαι εκατόν τοις εκατόν σίουρη ότι εν’ το καλλύτερον μυθιστόρημαν που εμπορούσα να γράψω εγώ, για τούτα που έχουν σημασία για μένα:

• Για το δικαίωμα της καθεμιάς τζ̆αι του καθένα να ορίζει με απόλυτην ελευθερίαν το πώς θέλει να πορευτεί στη ζωήν του.
• Για την αξίαν της μετριοπάθειας, του σεβασμού, της ψυχραιμίας τζ̆αι της ενσυναίσθησης, όταν γύρω μας ο κόσμος ριζοσπαστικοποιείται προς το χειρότερο. Πριν είκοσι χρόνια ήταν το Σχέδιο Ανάν, σήμερα εν’ η κανονικοποίηση του φασισμού, η γενοκτονία των Παλαιστινίων, η υπονόμευση της ανθρώπινης ζωής μέσα που το πρίσμαν του μεταναστευτικού.
• Για την μαγεία τζ̆αι τη σκοτεινιά του χώρου της δημοσιογραφίας τζ̆αι της πολιτικής.
• Για τες πολλαπλές όψεις της αλήθειας.

Ευχαριστώ τη Μαρίνα, τη Νάσια τζαι την Ευδοκία, που είδαν την ίδια μαγεία στην ιστορία, που ένιωσα τζ̆ι εγώ, τζ̆αι εμεταφέραν την σ’ εσάς με τον πιο όμορφον τζ̆αι εύγλωττον τρόπον που θα μπορούσα να περιμένω.

Ευχαριστώ τους δημοσιογράφους για τις συνεντεύξεις που μου παραχώρησαν τζ̆αι τις ιστορίες που μου εκμυστηρεύτηκαν. Καλυμμένες με έναν πέπλον μυθοπλασίας, ήβραν την θέσην τους μέσα στο βιβλίο.

Ευχαριστώ τη Δρα τζ̆αι φίλη Νικολέττα Δημητρίου για την καθοδήγηση, τες συμβουλές τζ̆αι τον χρόνο που αφιέρωσε στο βιβλίο. Αν δεν ήταν η ίδια τζ̆αι τα μαθήματα δημιουργικής γραφής της ίσως να μεν εγράφετουν ποττέ το βιβλίο. Ο χαρακτήρας της Ήβης εγεννήθηκεν δαμαί που εμαζευτήκαμεν σήμερα, στο Σπίτι της Συνεργασίας, το 2016, στο πλαίσιον των σεμιναρίων δημιουργικής γραφής της.

Ευχαριστώ ούλλους τους φίλους που μου εκάμαν σχόλια πάνω στα πρώτα προσχέδια χωρίς να μου κόφκουν τα φτερά μου. 

Ευχαριστώ που βάθους καρδιάς την Κατερίνα Ατταλίδου για την υπέροχην υδατογραφία που κοσμεί το εξώφυλλο. Όι πως εν’ δικόν μου, αλλά νομίζω εν’ το αγαπημένον μου εξώφυλλον βιβλίου μέχρι στιγμής.

Ευχαριστώ τους γονείς μου για την πρακτική βοήθεια στην έκδοση του βιβλίου τζ̆αι θέλω να σταθώ σε τούτο γιατί εν’ σημαντικό: 

Αν δεν είχα την οικονομικήν τους στήριξη τζ̆αι αν δεν έκαμνα δύο δουλειές στο πλάι, μαζί με την κύρια δουλειά μου, εν θα σας επαρουσίαζα βιβλίον πόψε. 

Αν θέλουμεν η Λογοτεχνία να έσ̆ει χώρο για ιστορίες τζ̆αι ηρωίδες του περιθωρίου, τότε οφείλουμεν να μεν την κατοχυρώσουμε ως αστικό προνόμιο. Τούτην τη στιγμή, τούτον είναι η Λογοτεχνία, τουλάχιστον σε Κύπρο τζ̆αι Ελλάδα. 

Εύχομαι η Ήβη να σας συμπαρασύρει στην περιπέτειαν της τζ̆αι να σας κάμει, έστω για μια φευγαλέα στιγμή, να αμφιβάλετε για τις πιο απόλυτες σας αλήθειες. 

Ευχαριστώ.

Υστερόγραφο: A huge thank-you is due to the person who supports every dream I have, big or small; to the person who loves me exactly for who I am: the person that keeps urging me to reach my full potential and does not fit in any of the patriarchal roles of a partner, a husband, a friend and a father.

Το βιβλίο θα παρουσιαστεί επίσημα στις 26 Απριλίου, στο Σπίτι της Συνεργασίας

Η Ήβη, μια δραστήρια και ατίθαση δημοσιογράφος, χωρίζει στα τριάντα τέσσερα κι αναγκάζεται να επιστρέψει στο πατρικό της. Η Πηνελόπη, παντρεμένη με Τουρκοκύπριο, ζει στο Βαρώσι και ψάχνει τον γιο της, που έχει μεγαλώσει στην άλλη πλευρά. Δυο γυναίκες που επέλεξαν να ζήσουν αντισυμβατικά σε ένα νησί όπου κυριαρχεί άλλη τάξη πραγμάτων. 

Σμίγουν οι ζωές τους και συναντιούνται το 2004, παραμονές του δημοψηφίσματος για το σχέδιο Ανάν, σε μια περίοδο έντονης πόλωσης.

Το συναπάντημα των ιστοριών τους έχει αφορμή ένα πραγματικό γεγονός: την λογοκρισία που ασκήθηκε στον Ευρωπαίο αξιωματούχο Γκίντερ Φερχόϊγκεν, ένθερμο υποστηρικτή του Σχεδίου Ανάν, όταν κατόπιν άνωθεν οδηγιών ακυρώθηκαν οι συνεντεύξεις του σε όλα τα κυπριακά μέσα. 

Περιπέτειες από τις ζωές απλών ανθρώπων διασταυρώνονται στην κρίσιμη εκείνη εποχή, πριν από είκοσι ακριβώς χρόνια, λίγο πριν χαθεί ένας δρόμος που θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει στην ηρεμία.

Η έκδοση του βιβλίου ταυτίζεται με μία ιδιαίτερη χρονική συγκυρία, καθώς το 2024 συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από την καταψήφιση του δημοψηφίσματος για το Σχέδιο Ανάν, που πρότειναν τα Ηνωμένα Έθνη, με τη σύμφωνη γνώμη των δυο κοινοτήτων του νησιού, ως λύση στο κυπριακό πρόβλημα. Η περίοδος πριν και μετά το δημοψήφισμα έχει μείνει στην ιστορία της χώρας ως μια περίοδος κοινωνικής πόλωσης και έντονης προπαγάνδας, αφού το σχέδιο απέκτησε ένθερμους υποστηρικτές και απορριπτικούς, σε μία χρονική συγκυρία που βρήκε την κυπριακή κοινωνία απροετοίμαστη να συζητήσει με ωριμότητα και μετριοπάθεια το όποιο ενδεχόμενο επίλυσης. Έκτοτε, οι δυο κοινότητες του νησιού δεν έχουν βρεθεί τόσο κοντά σε παρόμοια ευκαιρία επίτευξης μόνιμης ειρήνης, με τους πιο απαισιόδοξους πολιτικούς αναλυτές να κάνουν λόγο για την τελευταία χαμένη ευκαιρία επίλυσης. 

Το βιβλίο εκδίδεται από τις εκδόσεις Το Ροδακιό, στην Ελλάδα. Η υδατογραφία που κοσμεί το εξώφυλλο είναι δημιουργία της εικαστικού Κατερίνας Ατταλίδου.